One more cup of Nobel before I go

Για κάποιους αποτέλεσε έκπληξη, για κάποιους δικαίωση, για κάποιους τροφή για κριτική αλλά είναι γεγονός ότι το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας πηγαίνει στον κύριο Robert Allen Zimmerman, τον αγαπημένο μας Bob Dylan “για τη δημιουργία νέων ποιητικών εκφράσεων στο πλαίσιο της σπουδαίας παράδοσης του αμερικανικού τραγουδιού”, όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή της η Σουηδική Ακαδημία.

Ο Bob Dylan στα 75 του πλέον και με μία πορεία σχεδόν 50 ετών θεωρείται όχι άδικα ένας από τους κορυφαίους καλλιτέχνες του 20ου και 21ου αιώνα, αποτελώντας σημείο αναφοράς για την αμερικάνικη – και δυτική εν γένει – κουλτούρα. Ξεκινώντας με βασική του μουσική επιρροή τη folk μουσική της πατρίδας του, πέρασε σε blues, gospel, country και rock, ενώ οι στίχοι του εξέφρασαν μία ολόκληρη γενιά υπέρ των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ενάντια στον πόλεμο.

Αμέσως μετά την ανακοίνωση της βράβευσης του Bob Dylan, η γραμματέας της Σουηδικής Ακαδημίας δήλωσε ότι “η επιλογή δεν ήταν δύσκολη απόφαση” καθώς και ότι “ελπίζει πως η Ακαδημία δεν θα δεχθεί κριτική γι’ αυτή την επιλογή” συγκρίνοντας τους στίχους του Bob Dylan με τα ομηρικά έπη και τη λυρική ποίηση της Σαπφώς.

Σίγουρα έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι μία “αυστηρή” Ακαδημία κάνει λόγο για υψηλή και λαϊκή τέχνη, και φαίνεται να εγκαταλείπει κάποια στεγανά. Από την άλλη πλευρά, ακόμα και με την ιδιότητα του ποιητή, ο Dylan είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της αμερικάνικης pop (δημοφιλούς) κουλτούρας, γεγονός που του δίνει ένα “προβάδισμα φήμης” έναντι άλλων σπουδαίων αλλά λιγότερο προβεβλημένων ποιητών και λογοτεχνών.

Σε κάθε περίπτωση ο Bob Dylan που ξέρουμε και αγαπάμε, ο λίγο στριφνός και κάπως παράξενος, είναι πολύ πιθανό να μην προβεί καν σε δηλώσεις, και σίγουρα θα δώσει πολλή λιγότερη σημασία σε σχέση με όλη την παραφιλολογία και το ευχολόγιο αυτής της βράβευσης. Κατά τη δική μας άποψη, ο Bob Dylan έχει στίχους στη φαρέτρα του που είναι πραγματικά αριστουργήματα, και η καθιέρωσή τους στη συλλογική συνείδηση σαν κοινό τόπο αποτελεί κάτι πολύ πιο σημαντικό από ένα βραβείο. Εξάλλου το να κάνεις λαϊκή τέχνη, να απευθύνεσαι στη μάζα με ένα υψηλό καλλιτεχνικό επίπεδο ποτέ δεν υπήρξε εύκολη υπόθεση.

Τώρα για το αν αυτή η επιλογή για το φετινό Νόμπελ είναι αναίτια νοσταλγική ή ρομαντικά συμβολική, η απάντηση μάλλον βρίσκεται κάπου στον άνεμο…

Ελένη Λαμπράκη

PS: Να υπενθυμίσουμε ότι υπάρχουν επίσης ο Leonard Cohen & o Nick Cave.
PS2: Οι υποστηρικτές του Haruki Murakami θα χρειαστεί να περιμένουν ακόμα μία χρονιά.